· TORNALAMA İÇİN KESME KOŞULLARININ ETKİLERİ
Kesme için ideal koşullar kısa
kesme süresi, uzun takım ömrü ve yüksek kesme hassasiyetidir. Bu koşulları
sağlamak için, iş malzemesinin, sertliği, şekli ve tezgahın kapasitesi temel
alınarak, verimli kesme koşulları ve takım seçimi gereklidir.
· KESME HIZI
Kesme hızı takım ömrünü büyük
ölçüde etkiler. Kesme hızını arttırmak, kesme sıcaklığını arttırır ve takım
ömrünün kısalmasıyla sonuçlanır. Kesme hızı çalışılan malzemenin tipine ve
sertliğine bağlı olarak değişir. Kesme hızı için uygun bir takım kalitesinin
seçilmesi büyük önem gerektirir.
· Kesme Hızının Etkileri
1. Kesme hızını %20 oranında arttırmak takım ömrünü %50 oranında
azaltır. Kesme hızını %50 oranında arttırmak takım ömrünü %80 oranında azaltır.
2. Düşük kesme hızında (20–40m/dk) kesme anormal seslere neden olma
eğilimi gösterir. Bu nedenle, takım ömrü kısalır.
· İLERLEME
Genel tutucu ile keserken ilerleme, iş parçası devri başına tutucunun hareket ettiği mesafedir. Frezelemede, ilerleme, kesici uç sayısına bölünen, kesici devri başına tezgah tablasının hareket ettiği mesafedir. Bu nedenle, diş başına ilerleme şeklinde gösterilir. İlerleme oranı finiş yüzey pürüzlülüğü ile ilgilidir.
· İlerlemenin Etkileri
1. İlerleme oranını azaltmak dış yan aşınmasıyla sonuçlanır ve takım ömrünü kısaltır.
2. İlerleme oranını arttırmak kesme sıcaklığını ve dış yan aşınmasını arttırır. Ancak, takım ömrü üzerindeki etkileri, kesme hızına kıyasla minimumdur.
KESME DERİNLİĞİ
Kesme derinliği, gerekli üretim için belirlenir, iş parçasının şekli, tezgahın gücü ve rijidliği ve takım rijidliğine göre seçilir.
Kesme Derinliğinin Etkileri
1. Kesme derinliğini değiştirmek takım ömrüne büyük ölçüde etki etmez.
2. İş parçasının sertleştirilmiş katmanı kesildiğinde, küçük kesme derinlikleri sürtünmeyle sonuçlanır. Bu nedenle, takım ömrü kısalır.
3. Kesilmemiş yüzeyleri veya dökme demir yüzeyleri keserken, kesme kenarının ucu ile saf olmayan katmanı kesmekten kaçınmak ve böylece ufalanma ve anormal aşınmayı önlemek için kesme derinliğinin tezgah gücünün izin verdiği kadar arttırılması gerekir.
EĞİM AÇISI
Eğim açısı kesme kenarı açısıdır. Kesme direnci, talaş atılması, kesme sıcaklığı ve takım ömrü üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Eğim Açısının Etkileri
1. Eğim açısını pozitif (+) yönde arttırmak keskinliği iyileştirir.
2. Eğim açısını pozitif (+) yönde 1° arttırmak kesme gücünü yaklaşık %1 oranında azaltır.
3. Eğim açısını pozitif (+) yönde arttırmak kesme kenarı mukavemetini düşürür ve negatif () yönde arttırmak kesme direncini arttırır.
Eğim Açısı Ne Zaman Negatif (-) Yönde Arttırılır
- Sert iş parçasında
- Darbeli kesme ve kesilmemiş yüzeyi kesme gibi, kesme kenarı gücünün gerekli olduğu durumda.
Eğim Açısı Ne Zaman Pozitif (+) Yönde Arttırılır
- Yumuşak iş parçasında
- Kolay işlenir iş parçası.
- İş parçasının veya tezgahın düşük rijidliğe sahip olması.
DIŞ YAN KENAR BOŞLUK AÇISI
Dış yan kenar açısı dış yan yüzey ve iş parçası arasındaki sürtünmeyi önler, bu da akıcı ilerlemeyle sonuçlanır.
Dış Yan Kenar Boşluk Açısının Etkileri
1. Dış yan açısını arttırmak dış yan aşınmasının meydana gelişini azaltır.
2. Dış yan açısını arttırmak kesme kenarı gücünü düşürür.
- Kesme kenarı mukavemeti gerekli olduğunda.
Dış Yan Açı Ne Zaman Arttırılır
- Yumuşak iş parçaları.
- İş parçalarının işlenme sertliğinden kolayca olumsuz etkilenir.
YAN KESME KENARI AÇISI (GİRİŞ AÇISI)
Yan kesme kenarı açısı ve köşe açısı darbe yükünü düşürür ve ilerleme kuvvetine, geri itme kuvvetine ve talaş kalınlığına etki eder.
Yan Kesme Kenarı Açısının Etkileri (Giriş Açısı)
1. Aynı ilerleme oranında, yan kesme kenarı açısını arttırmak talaş temas uzunluğunu arttırır ve talaş kalınlığını azaltır. Sonuç olarak, kesme kuvveti daha uzun bir kesme kenarına dağıtılır ve takım ömrü uzar.
2. Yan kesme kenarı açısını arttırmak a' kuvvetini arttırır. Böylece, ince, uzun çalışma parçaları bükülme sorunu yaşayabilir.
3. Yan kesme kenarı açısını arttırmak talaş kontrolünü azaltır.
4. Yan kesme kenarı açısını arttırmak talaş kalınlığını azaltır ve talaş genişliğini arttırır. Böylece, talaşları kırmak zor olur.
Giriş Açısı Ne Zaman Azaltılır
- Küçük kesme derinliği ile finiş.
- İnce, uzun iş parçaları.
- Tezgah rijidliği düşük olduğunda.
Giriş Açısı Ne Zaman Arttırılır
- Yüksek kesme sıcaklığı üreten sert iş parçaları.
- Büyük çaplı bir iş parçası kaba işlenirken.
- Tezgahın yüksek rijidliğe sahip olmasında.
SON KESME KENAR AÇISI
Son kesme kenarı açısı işlenmiş yüzey ve takım (son kesme kenarı) arasında teması önler. Genellikle 5°–15°.
Son Kesme Kenarı Açısının Etkileri
1. Son kesme kenarı açısını azaltmak kesme kenarı gücünü arttırır, ancak kesme kenarı sıcaklığını da arttırır.
2. Son kesme kenarı açısını azaltmak zıt kuvveti arttırır ve işleme sırasında takırdamayla ve titreşimle sonuçlanabilir.
3. Kaba işleme için küçük son kesme kenarı açısı ve finişte büyük açı önerilir.
KESME KENARI EĞİMİ
Kesme kenarı eğimini, talaş yüzeyi eğimini gösterir. Ağır kesme sırasında, kesme kenarı, kesmenin başlangıcında aşırı derecede büyük bir darbe alır. Kesme kenarı eğimi kesme kenarını bu darbeyi almaktan korur ve kırılmayı önler. Tornalamada 3°–5° ve frezelemede 10°–15° önerilir.
Kesme Kenarı Eğiminin Etkileri
1. Negatif () kesme kenarı eğimi talaşları çalışma parçası yönünde atar ve pozitif (+) talaşları zıt yönde atar.
2. Negatif () kesme kenarı eğimi kesme kenarı gücünü arttırır, ancak kesme direncinin arka kuvvetini de arttırır. Böylelikle, takırdama kolayca oluşur.
HONLAMA VE ZEMİN
Honlama ve zemin kesme kenarı gücünü koruyan kesme kenarı şekilleridir. Honlama yuvarlak veya pah şeklinde olabilir. Optimum honlama genişliği yaklaşık olarak ilerlemenin 1/2'sidir.
Zemin eğim veya dış yan yüzeydeki kısıtlı düz alandır.
Honlamanın Etkileri
1. Honlamayı genişletmek kesme kenarı gücünü, takım ömrünü arttırır ve kırılmayı düşürür.
2. Honlamayı genişletmek dış yan aşınmasının meydana gelmesini arttırır ve takım ömrünü kısaltır. Honlama boyutu eğim aşınmasına etki etmez.
3. Honlamayı genişletmek kesme direncini ve takırdamayı arttırır.
Honlama Boyutu Ne Zaman Azaltılır
- Küçük kesme derinliği ve küçük ilerleme ile finiş olduğunda.
- Yumuşak iş parçalarında
- İş parçası ve tezgah zayıf rijidliğe sahip olduğunda
Honlama Boyutu Ne Zaman Arttırılır
- Sert çalışma parçalarında
- Kesme kenarı gücü, kesilmemiş yüzeyler ve darbeli kesme için gerekli olduğunda
- Tezgah yüksek rijidliğe sahip olduğunda
BİLGİ: Semente karbür, UTi, kaplamalı elmas ve takılabilir sermet kesici uçlar standart olarak yuvarlak honlamaya sahiptir.
RADYUS
Radyus, kesme kenarı gücüne ve yüzey finişine etki eder. Genel olarak, ilerlemenin 23 katı bir köşe radyusu önerilir.
Köşe Radyusunun Etkileri
1. Köşe radyusunu arttırmak yüzey finişini iyileştirir.
2. Köşe radyusunu arttırmak kesme kenarı gücünü iyileştirir.
3. Köşe radyusunu çok fazla arttırmak kesme direncini arttırır ve takırdamaya neden olur.
4. Köşe radyusunu arttırmak dış yan ve eğim aşınmasını azaltır.
5. Köşe radyusunu çok fazla arttırmak zayıf talaş kontrolüyle sonuçlanır.
Köşe Radyusu Ne Zaman Azaltılır
- Küçük kesme derinliği ile finiş.
- İnce, uzun iş parçaları
- Tezgah rijidliğinin zayıf olmasında
Köşe Radyusu Ne Zaman Arttırılır
- Darbeli kesme ve işlenmemiş yüzeyi kesme için kesme kenarı gücü gerekli olduğunda
- Büyük çaplı bir iş parçası kaba işlendiğinde
- Makine yüksek rijidliğe sahip olduğunda